2020 yılının sonunda, yılın teknoloji alanında en çok tercih edilen teknolojileri ve ürünlerini belirlemek üzere düzenlediğimiz Commencis Yılın Teknoloji “En”leri oylaması tamamlandı. Yanıtların büyük bir çoğunluğunu Commencis yazılım geliştirme ve tasarım ekiplerinin oluşturduğu oylama sonuçlarını, ekiplerimizin de değerlendirmesiyle sizin için derledik.

Yılın yükselen backend yazılım dili kategorisinde, Java, Python ve Node.JS ilk üçte yer alan yazılım dilleri oldu.

Uzun zamandır, genel amaçlı programlama dilleri arasında sağladığı yüksek performans ve esneklik, dağıtık yapılar açısından ideal olması, SpringBoot gibi kapsamlı ve çok verimli kütüphaneleriyle her ölçekte backend ve Android çözümü sunan ve popülerliği azalmayan Java son dönemde kendi gibi nesne yönelimli programlama dili olan Python ile ciddi bir rekabete girdi.

Python’ın öne çıkmasında, büyüyen topluluk desteğiyle birlikte, dinamik yazılan bir dil olmasının getirdiği çeviklik, öğrenme eğrisinin makul olması, data analizi, yapay zekâ gibi uygulamalara yönelik basit kullanımı, Pandas, SpiPy gibi kütüphaneleri içeren güçlü araç seti rol oynuyor.

Aslında JavaScript’in bir çalıştırma ortamı olan Node.js, frontend ve backend’de aynı yazılım dilinin kullanılması sayesinde uçtan uca geliştirilecek web uygulamaları için ideal tercih olabiliyor. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, eşzamanlı işlemlerin yoğun olduğu büyük ölçekli projelerde Node.JS kullanımının riskli olabileceği.

Yılın yükselen backend yazılım dillerinde ilk 3’e baktığımızda, sonuçlar bize şunları söylüyor:

• Java popülerliğini sürdürse de uzmanlığı Java veya farklı bir alan olan yazılım mühendisleri de Python öğrenmek istiyor. Veri bilimi ve mühendisliği uygulamaları artık neredeyse tüm dijital çözümlerde var ve buna bağlı olarak ihtiyacı hızlı ve efektif çözecek Python’a olan talep giderek artıyor.
•  Full stack çözümler hem yazılım mühendislerinin hem firmaların odağında olmaya devam ediyor. Her ne kadar ‘Java’ kompleks yapılarda, ‘Python’ data analizinde harika sonuçlar verse de Node.JS özellikle TypeScript kullanımı ile birlikte proje ihtiyaçlarına göre en ideal teknoloji tercihi olabiliyor.

Yılın yükselen mobil yazılım dilinde Kotlin, Swift ve TypeScript ilk 3’te yer alırken, React Native, Flutter ve Android SDK en çok tercih edilen mobil uygulama framework’leri olarak karşımıza çıkıyor.

Java kütüphanelerini kullanarak Android uygulamaları geliştirmeye olanak sağlayan Kotlin’in yaklaşık 10 yıllık bir geçmişi var. Kotlin sayesinde, daha önce Java ile yapılan geliştirmeler yerine, performans ve güvenlikten vazgeçmeyerek, sade ve anlaşılabilir kodlama mümkün hale geldi. OS’den bağımsız olarak güncellenebilmesi, iyi bir geliştirme ortamı olması, Google Android tarafından desteklenmesi gibi birçok artısı olan Kotlin aslında platformlar arası, genel amaçlı bir programlama dili.

Kotlin’in mobil yazılım dili olarak 1. sırada olması, muhtemelen katılımcıların Android uzmanlığından kaynaklanıyor. Hemen ardından gelen Swift ise her türlü iOS uygulaması oluşturmak için Apple’ın Cocoa ve Cocoa Touch çerçeveleriyle çalışan özel olarak tasarlanmış bir dil. 2014’e kadar kullanılan ilk ve tek iOS geliştirme dili olan Objective-C ile çalışırken, ondan çok daha hızlı.

Microsoft’un geliştirdiği; JavaScript’in bir üst kümesi kabul edilen TypeScript sayesinde hem backend hem frontend’de geliştirme yapmak mümkün, React Native ile kullanıldığında web ve mobilde kod ve araç paylaşımı ile cross-platform çıktı üretilirken, ‘native’e yakın performans da sağlanıyor.

Typescript & Facebook’un React Native’ine rakip olarak, ilk kararlı sürümü 2 sene önce yayımlanan Google’ın Flutter’ı ikinci sırada yer alıyor. Programlama dili olarak Dart kullanan Flutter’da henüz web desteği beta’da, ancak iOS ve Android’de tek koddan native çıktı üretilmesi mümkün. Widget kullanımı ve tutarlılığı ile 2020’in en popüler mobil uygulama geliştirme framework’lerinden biri.

Bugün web sitelerinin yaklaşık %95’inde kullanılan işlemci tarafı bir programlama dili olan JavaScript Node.JS kullanımıyla, sunucu tarafında da kullanım alanı bulabiliyor. HTML5 ve CSS3 ile kullanımı web uygulamalarının responsive olması için şartken, JavaScript’in en kuvvetli yanı kolay öğrenilebilir olması, topluluk desteği, sunduğu geniş kapsamlı kütüphane ve araç kiti imkânı.

PostgreSQL, son derece aktif açık kaynak topluluğu sayesinde, eğer ihtiyaç SQL database ile çözülebilir durumdaysa, harika bir seçenek sunuyor. Kolay kurulumu ve esnekliği sayesinde taşınması da oldukça basit.

Diğer yandan hızlı değişen, çoklu yapıya sahip veriye yönelik modern işlemsel ve analitik uygulamalar için dağıtık veritabanı sistemi gerekliyse; MongoDB ilk akla gelen çözüm. JSON benzeri dosyalar üzerinde çalışan MongoDB’nin hosted olan ve olmayan akternatifleri var. AWS’in tamamen yönetilir çözümü olan, anahtar-değer veri modeli kullanan DynamoDB’si de entegrasyon ve esneklik ihtiyacına göre tercih edilebiliyor.

Özetle, ilişkisel olan veya olmayan veri tabanları kurgulanırken, veri modeli ve erişim modelleri, şema kullanımı, entegrasyon ihtiyacı, esneklik gereksinimi, replikasyon & dağıtım, yedekleme, taşınabilirlik ve güvenlik gibi faktörler önemli rol oynuyor ve yine her ürünün ihtiyacı farklı olabiliyor.

Endüstri standartı haline gelen, topluluğu oldukça geniş, paket ve araç desteği bol olan, React Native ile tek kod base üzerinden mobil uygulama da geliştirilmesini sağlayan React’in birinci sırada çıkması şaşırtıcı değil.

Angular 2’ye geçişte geriye dönük desteğin kalkması, Angular’a kan kaybettirebilirdi, ancak hala büyük kapsamlı ihtiyaçlar için tercih olmaya devam ediyor. Permissions, token control, two ways binding, apilerin typescript ile oluşturulup ilgili modellerin çekilebilmesi gibi avantajlar önemini korumasını sağlıyor.

Vue.js’nin arkasındaki destek sınırlı ve topluluğu nispeten dar ancak hızlı öğrenilebilir olması ve diğerlerine göre hafif olması nedeniyle tercih edilebiliyor.

Dünyanın önde gelen araştırma ve danışmanlık şirketi Gartner’ın da son 10 yıldır ‘Bulut Hizmeti Altyapısı’ kategorisinde pazar lideri olarak tanımladığı AWS’in en güçlü yönlerinden biri sağladığı geniş çözüm yelpazesi. Dünya genelinde geniş bir veri merkezi ağı üzerinden hizmet veren AWS’in en popüler servisleri EC2, Elastic Container Service, DynamoDB, Redshift.

Google Cloud ise saniye bazlı faturalandırma, carbon-nötr altyapı, sunduğu ücresiz tier, konteyner ve microservis ihtiyaçlarına özel kurgulanmış yapılar gibi avantajlar ile öne çıkıyor.

Microsoft Azure’un ise Microsoft yazılım ve araçlarına entegrasyon imkânı, hibrid bulut çözümleri ve geniş fonksiyon seti bulunmakta.

Her üç bulut hizmet sağlayıcısının da partneri olan Commencis aynı zamanda, 2020 yılında AWS tarafından Türkiye’de Yılın Danışmanlık Partneri seçildi.

Uzun süredir, UX ve UI tasarımcılarının tek tercihi olan Sketch, hızla yerini Figma’ya bırakıyor gibi görünüyor. Sadece desktop çözümü bulunan, dolayısıyla hem işletim sistemi hem de iş birliği anlamında kısıtlı bir deneyim sunan Sketch’in aksine Figma browser destekli bir araç, sadece tasarım aracı kategorisinde değil aynı zamanda prototip aracı ve iş birliği aracı kategorilerinde de öne çıkmasının nedeni hem fonksiyonel hem de altyapı olarak oldukça kapsamlı bir ihtiyacı çözmesi. Mac, Windows, Linux ve Chrome OS Figma’nın desteklediği işletim sistemleri.

Figma’nın esnek artboard (frame) kullanımı, ‘takım kütüphanesi’ adı altında merkezi bir component reposu kullanması, iş birliği/yorum özellikleri; etkileyici bir kullanılabilirlik ve performans dengesi sağlıyor.

Tasarım iş birliği kategorisinde Zeplin; tasarımcı-yazılımcı arasındaki handoff’u detaylı ele aldığı için önde görünüyor, diğer yandan bu amaca yönelik de fonksiyonalitesi bulunan Figma’nın, her gün gelişen özellikleriyle zaman içinde tüm kategorilerde birinci tercih haline gelmesi olası.

“IntelliJ” ve “MS Visual Studio” sırasıyla Java ve .Net platformları üzerinde geliştirme yapan backend yazılımcıların tercih ettiği geliştirme araçları. Oy oranlarının yakınlığı ve sıralaması bu yazılım dillerinde geliştirme yapan yazılımcıların oranları ile paralel. “XCode” ve “Android Studio” ise sırasıyla iOS ve Android mobil yazılım geliştirenlerin kullandığı geliştirme ortamları. Mobil için olan bu iki geliştirme aracı oranının genel yazılım geliştirme araçlarının oranlarının altında kalmasını, mobil yazılım geliştirme araçlarının yetkinliklerinin daha kısıtlı olmasıyla ve mobil yazılım geliştirenlerin sayısının daha az olmasıyla açıklamak mümkün.

Commencis olarak, yazılım ekiplerinin bu dört yazılım geliştirme ortamını da kullandığını söyleyebiliriz.

“DevOps” çok sayıda farklı araç kullanılabilen, geniş bir konu olduğundan cevap şıkları arasında bu kategoride ancak öne çıkan alternatifler yer alabildi. Anket sonuçlarına göre ilk üç sırada yer alan Git, Jenkins ve Docker çok bilinen ve yaygın olarak kullanıldığını bildiğimiz ve yazılım süreçlerini hızlandırmakta önemli rol alan araçlar. Commencis olarak söz konusu araçları CI/CD süreçlerimizde etkin bir şekilde kullanıyoruz.

%40’a yakın oy alarak ilk sırada yer alan Selenium, Commencis olarak test otomasyonu aracı olarak öncelikli tercih ettiğimiz bir araç. Sonuçlara bakarak, diğer seçeneklere göre açık ara fazla oy alan Selenium’un yaygın olarak kullanıldığı sonucunu da çıkarabiliriz.

Selenium test otomasyon aracıyla testlerinizi Java, Python, .Net, Ruby gibi birçok dil kullanarak yapabilirsiniz. Selenium, projelerinizde API, desktop ve mobil web testlerinizi otomatize etmenize imkan sağlar. Selenium aracı çok kullanılması nedeniyle diğer araçlara göre daha fazla kaynak ve ihtiyaçlarınızı karşılayacak özellikleri bulmanıza da yardımcı oluyor. Açık kaynaklı olması ve uzun süredir birçok kullanıcı tarafından kullanılıyor olması sebebiyle otomasyon testlerindeki test ihtiyaçlarını karşılamak için bir çok ekleme ve güncelleme yapılmış olması, Selenium aracının diğer araçlara göre daha fazla kullanıcı kitlesi tarafından tercih edilmesini sağlıyor. Commencis tarafından da tercih edilen yazılım otomasyon araçlarından biridir.

Bu kategoride, Jira proje yönetimi tarafında %80’e yakın oy olarak muadillerinin çok önüne geçmiş durumda. Hem şirket içinde hem paydaşlarımız tarafında çevrim içi olarak kullanılabilmesi, farklı sistemlerle entegre olabilmesi ve genişleyebilir bir altyapı sunması pek çok yazılım şirketinin bu aracı kullanmasının en önemli sebebi.

Yakın zamanda çözüm ortağı olduğumuz Atlassian’ın Jira platformunu biz de Commencis olarak proje yönetimi için etkin bir şekilde kullanıyoruz.

GitHub’ın muadilleri olan GitLab, Bitbucket ve CloudForge araçlarına göre çok daha geniş ve popüler kullanımı olduğu bilinen bir gerçek. Oy oranının bu kadar yüksek olmasının sebebini de buna bağlıyoruz.

Bu alanda en bilinir ürün olan Google TensorFlow’un diğer platformlara göre açık ara fazla oy almış olması beklenen bir sonuç. Yakın oranlarda oy alan Torch ve Keras’ın kullanımı ve bilinirliği ise TensorFlow ile kıyaslanınca oldukça az.

En çok oyu alarak 1. sırada yer alan Apache Hadoop, 2. sırada yer alan MongoDB ve 3.sırada yer alan Cassandra bu kategoride öne çıkan açık kaynaklı platformlar. Apache Hadoop’un diğer platformlara göre daha kapsamlı özellikleri olması ve Commencerlar arasında daha yaygın kullanılıyor olmasını onu ilk sıraya taşıyan nedenler olarak yorumlayabiliriz.

Bu kategoride öne çıkan üç seçenek de Commencis olarak yatırım yaptığımız, yetkinlik geliştirdiğimiz ve ürünlerimizde kullandığımız platformlar.

En çok oyu alan yapay zekâ, halihazırda günlük yaşam içinde yer alan, çoğumuzun deneyimlediği ve geleceğe dönük olarak da beklentilerin ve endişelerin yüksek olduğu bir alan. Bu alanın popülerliğinin önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini öngörebiliriz.

İkinci sırada yer alan Cloud Computing; Amazon, Google ve Microsoft gibi devlerin büyük yatırımlar yaptığı, bilişim teknolojisini derinden etkileyen bir altyapı devrimi niteliğinde. On-premise uygulamalardan cloud uygulamalara geçiş son yıllarda büyüyerek devam eden bir trend. En önemli endişe kaynaklarından biri olarak görüşen güvenlik konusunun yavaş yavaş ortadan kalkması bu alandaki büyümeyi hızlandıran önemli bir etken.

Üçüncü sırada yer alan “Quantum Computing” henüz akademik çalışmaları devam eden, yakın gelecekte iş dünyasına etkilerini göreceğimiz önemli ve heyecan verici bir teknoloji. Cryptography gibi belli alanlara etkilerini hep birlikte göreceğiz. Henüz görsellerini görmekle ve makalelerini okumakla yetindiğimiz bu teknolojinin hayatımızı değiştiren diğer teknolojiler arasına gireceğini tahmin etmek güç değil.

Commencis olarak yapay zekâ, makine öğrenimi, Cloud ve veri bilimi/veri mühendisliğinin yatırım yaptığımız, ürün ve hizmetler sunduğumuz öncelikli alanlar olduğunu ve oylama sonuçlarıyla da paralellik gösterdiğini tespit edebiliriz.

İlk sırada yer alan Apache Kafka, kendisine en yakın oy alan Redis’e göre 4,5 kat fazla oy almış. Bu alanda hem açık kaynaklı olması hem de yaygın olarak kullanılması nedeniyle Apache Kafka’nın ilk sırada olması sürpriz olmadı. Commencis’in etkileşim yönetimi ve büyük veri analitiği platformu Dataroid’de de Apache Kafka tercih edilen akış işleme platformu.

Aynı şekilde ikinci sırada yer alan Redis de Commencis olarak farklı projelerde tercih ettiğimiz bir platform.

Pandemi nedeniyle, birçok ülkede mağazalarını kapatmak zorunda kalmasına rağmen, Apple 2020 yılında her segmentte gelirlerini artırmaya devam etti. Apple’ın gelirleri, 2020 üçüncü çeyrek finansal sonuçlarına göre bir önceki yılın aynı dönemine göre %11 artış göstererek şimdiye kadarki en yüksek seviyesine ulaştı. Bu dönemde, uzaktan çalışma ve eğitimin yaygın hale gelmesiyle beraber, iPad ve Mac satışlarındaki artış bu gelir artışında da önemli bir etkiye sahip oldu.

Yılın teknoloji ürünü kategorisinde, Apple’ın bir telefon ürünü yerine, Macbook Air M1’in ilk sırada yer alması da bu trendin bir yansıması olarak karşımıza çıkıyor. Sıralamada ikinci olan, iPhone 12 Pro Max’i, muadili olarak konumlanabilecek Samsung Galaxy S20 Ultra takip ediyor.